Wie: Rutger van Eijken (46)
Beroep: Docent filosofie/onderzoeker
Vrijwilligerswerk: Voorzitter en medeoprichter van Quiet Breda
Sinds: 2022
Uren per week: Aanvankelijk twee á drie dagen per week. Nu ca. vier uur per week
Wat houdt je vrijwilligersbaan precies in?
“Quiet zet zich in voor mensen die in stille armoede leven. Niet omdat het zielig of vervelend is, we willen juist ook de veerkracht en het optimisme laten zien, en die inzetten.
Veel mensen kunnen door een tekort aan geld niet meer meedoen met de samenleving. En dan heb ik het niet per se over werk, maar vooral over het meedoen aan de dingen die het leven leuk maken. Als je in armoede leeft heb je vaak geen geld meer om een terrasje te pakken, uiteten te gaan of het theater te bezoeken. Ook de kapper en de bloemist schieten er vaak bij in. Mensen in armoede leiden zo vaak een kaal en teruggetrokken bestaan. Daar willen we wat aan doen.
Daarom vragen we aan ondernemers of ze hun talent willen delen en bijvoorbeeld hun restaurant open willen stellen voor mensen die het niet kunnen betalen, onze members. Dit gaat goed. Heel veel mensen willen een workshop geven, een keer gratis knippen of een bus ter beschikking stellen als bijvoorbeeld de Beekse Bergen of de Efteling ons gratis kaarten geeft.
Vertellen, verzachten, versterken
We hebben drie pijlers: Vertellen, verzachten en versterken. We vertellen het verhaal van armoede onder andere met ons blad de Quiet 500, en ook bij serviceclubs en workshops op scholen.
Dat verzachten doen we door leuke dingen aan te bieden, aan onze members. We bieden dus niet direct hulp maar laten de armoede even vergeten. Ook maken we het gezellig in onze inloop aan de Veilingkade. Die hebben we samen met de SMO, Nieuwe Veste en Emmaus opgezet.
“Quiet zet zich in voor mensen die in stille armoede leven. Niet omdat het zielig is, maar om juist de veerkracht en het optimisme te laten zien – en die in te zetten.”
Het versterken komt dan eigenlijk vanzelf. Daar ben ik het meest trots op. Mensen komen weer naar buiten, nadat ze lang in isolement hebben geleefd.
Door de kaartjes die we krijgen van het Chassé zijn theatervrienden ontstaan, en door de startbewijzen voor de Singelloop is er nu een hardloopgroep geformeerd. Als boeren uit de omgeving groenten komen brengen delen members recepten uit.
Ik zie dat mensen hier eerst wat voorzichtig binnenkomen om cadeautjes voor een kinderverjaardag te halen en de keer daarop koffie in schenken voor andere bezoekers. Zo worden ze langzaam vrijwilligers. Hun netwerk groeit, en ze voelen zich beter omdat ze weer meedoen.
Iets willen doen
Onze vrijwilligers bestaan ongeveer voor de helft uit members. Verder zijn het allerlei andere mensen die iets willen doen, actie ondernemen tegen armoede. Het mooie is dat iedereen hier echt uit z’n bubbel stapt en mensen ontmoet die ze anders nooit zouden zijn tegengekomen.
Ongelooflijk dat het gelukt is
Zelf wil ik vooral mensen enthousiasmeren. Samen met Sjoerd van Gurp en Mijntje Notermans heb ik Quiet Breda opgericht. Dat was best een flinke klus. Quiet Breda is een zelfstandige stichting, maar moest wel voldoen aan de voorwaarden van Quiet Nederland. We hadden niets en moesten zorgen voor een locatie, voor vast personeel en een financiële dekking voor drie jaar. Om van droom naar werkelijkheid te komen was 250.00 euro nodig. Dat was echt heel hard werken. Achteraf gezien is het ongelofelijk dat het is gelukt. We benaderden fondsen en donoren, en met veel inspanning kwamen we een heel eind in de goede richting. Een particulier echtpaar, dat anoniem wil blijven, dichtte het gat. Zo zijn we begonnen.”
Sjoerd en ik werken allebei bij Avans en hebben ook studenten betrokken bij het opzetten van de stichting en vooral bij het opknappen en inrichten van onze huiskamer.
Toen ik aanklopte bij betrokken ondernemers, reageerde de voorzitter aanvankelijk afwijzend. We mochten, als het door zou gaan, wel in hun netwerk. Uiteindelijk heeft de denkkracht van betrokken ondernemers ons toch ook goed geholpen.
We krijgen overigens geen subsidie, maar doen nu wel vol mee in het gemeentelijke armoedebeleid en worden vaak uitgenodigd aan relevante vergadertafels.
Hoe ben je erin gerold?
“Ik woonde in Den Bosch en mijn toenmalige partner was consultant. Zij werkte vanuit de positieve psychologie en richtte zich vooral op veerkracht, hoop en optimisme; de sterke punten van de mensen met wie ze werkte. Ze gaf workshops aan de members van Quiet Den Bosch en ik vroeg me toen af waarom we in Breda geen Quiet hadden. Toen ik dat ging verkennen hoorde ik dat Sjoerd, die toen in het bestuur van Quiet Nederland zat, met dezelfde vraag rondliep. Toen hebben we onze krachten gebundeld en zijn we samen verder gegaan. Nu vijf jaar later zijn we nog altijd compagnons en zijn we trots op wat er nu staat.
Wat kost het je?
“Tijd; eigenlijk werk ik alleen maar. Ik ben betrokken bij meer maatschappelijke initiatieven, en het is dus lastig om te zeggen wat Quiet me nou precies kost.
Ik durf wel te zeggen dat mijn drive mij mijn liefdesleven en gezinsleven heeft gekost. Ik ben weinig thuis.
Mijn dochter en ik hebben samen veel meegemaakt en daardoor heb ik een goede band met haar. Maar ook zij vindt dat ik er te weinig ben. Meerdere avonden per week eet ik niet thuis en vaak ligt ze al op bed voordat ik binnenwandel. Ik doe mijn best om dit te veranderen. Vaak gaat het een tijdje goed en dan begint het opnieuw: even naar een vergadering, even een etentje, even naar een voorstelling, even naar een open dag, een markt of een inspreekavond. Uiteindelijk ben ik dan weer altijd onderweg.
Nu er een tweede op komst is doe ik mijn best om meer aandacht voor thuis te hebben. Ik zit in allerlei besturen en eigenlijk wil ik al die dingen afbouwen. Mijn partner zegt daarvan: ‘Fijn dat je het probeert, maar dat lukt je niet.’ Ik werk er hard aan om haar ongelijk te geven.
Als de energie van ‘samen’ niet komt
Verder vreten sommige dingen energie. Voor ambities krijg je altijd wel steun en enthousiasme, maar de uitvoering is vaak lastiger. Maar als het werkelijkheid dreigt te worden, willen maar heel weinig mensen verantwoordelijkheid dragen of meedelen in de lasten. Ik had afgelopen jaar veel projecten aangejaagd of opgezet, allemaal mooi. Maar als die energie van ‘samen’ niet komt, haak ook ik af. Niet alleen als we gezamenlijk iets niet van de grond krijgen, maar vooral als andere belangen een grotere rol gaan spelen dan het oorspronkelijke doel.
Natuurlijk gaat dat niet altijd zo. Ik zet echt mijn tanden in projecten, en ik zet dan door tegen de wind in. En als je je dromen blijft delen, vind je helpers, meedenkers en zelfs kartrekkers. Dan komt het toch en dan goed. Ik heb van nature een neiging om nooit op te geven. Ik werk altijd en dat is ook mijn privéleven. Er is geen verschil tussen Rutger op zijn werk en Rutger thuis. Toen mijn vorige relatie stukliep, stond ik hier (bij Quiet) te schilderen, terwijl de tranen wel over mijn wangen liepen.”
Wat brengt het je?
“Het brengt me voldoening, vooral om blije mensen te zien. Dat beleef ik bijvoorbeeld toen we met de hele club naar de Efteling konden. Een avond waarbij het park een avond alleen open was voor stichtingen die zich bezighouden met kansenongelijkheid. Er zijn dan 40.000 mensen en het personeel van de Efteling werkt die avond zonder salaris. Er zijn bonnen voor gratis eten, drinken en souvenirs. Er is dan zoveel blijdschap. Veel kinderen kwamen voor het eerst in een pretpark en veel ouders konden voor het eerst iets groots met hun kinderen doen. Dat raakt me nog altijd.
Ik beleef dat ook als we hier een BBQ organiseren, of wanneer mensen opeens naar de schouwburg kunnen. Die blijdschap verzacht leed en het versterkt mensen. Dat raakt me en maakt me blij.
Bovendien levert het me inzicht op hoe de samenleving eigenlijk werkt. Ik heb als docent best een redelijk salaris, en ik zou echt in mij eigen bubbel kunnen leven. Maar ik maak nu contact met heel verschillende mensen. Ik heb lang met daklozen gewerkt en vond het heerlijk om samen op een bankje te zitten en het bijvoorbeeld te hebben over liefde en vriendschap. Dat verrijkt echt mijn leven.
“Die blijdschap – of het nu gaat om een BBQ, een schouwburgbezoek of een avond in de Efteling – verzacht leed en versterkt mensen. Dat raakt me en maakt me blij.”
Ik voel al mijn hele leven de wil om mij in zetten voor mensen in de marge. Als student deelde ik al hamburgers uit aan daklozen. Ik wil het altijd en overal mensen naar hun zin maken. Dat komt waarschijnlijk doordat ik het leven totaal zinloos vind en niet geloof in een leven na de dood. Ik vind het zonde als we elkaar in dit eenmalige en zinloze leven lastigvallen met armoede, discriminatie, geweld en oorlog. We kunnen het net zo goed fijn en gezellig maken met elkaar.
Mijn frustratie is dat veel ellende, als we echt willen, er niet hoeft te zijn. Nu kan het gebeuren dat er mensen op straat leven en hongerlijden, terwijl er andere mensen voordeeltjes krijgen die hen nog rijker maken. Ze zouden er echt geen boterham minder om zouden eten, als ze die voordelen niet hebben. Ik begrijp dat niet. Er worden steeds weer argumenten verzonnen om niet te hoeven handelen, om mensen juist niet te helpen. Ook in Breda kom je dat tegen.
Ik trek me nu wat terug van de grote tafel, maar ik ga door op kleine schaal. Naast het werk bij Quiet en andere projecten, probeer ik te schrijven over het sociaal domein, besturen en het goede leven, in boeken en in columns. Ik neem nu en dan deel aan debatten om mijn ongenoegen te uiten over het hoe het nu gaat. Veel mensen zijn boos en egoïstisch. Ik vind dat geen goede ontwikkeling.
Welk advies heb je voor anderen?
“Als je iets wil, moet je het doen. Blijf dromen delen, zoek steun en hulp voor wat je wilt en ga door!
En laat je ego thuis; het gaat om je droom en niet om jou. Als iemand anders iets organiseert in het verlengde van je droom, is dat geen concurrentie maar mooi meegenomen. Het gaat om het doel, en niet om degene die het heeft bereikt. ”
