Wie: Steven Gerards (7 mei 1995)
Beroep: Medewerker Smeding Groente en Fruit (24u per week, aangevuld door een Wajong uitkering vanwege zijn licht verstandelijke beperking)
Vrijwilligerswerk: Door gastlessen, poëzie en eenmalig een theatershow bewustwording creëren van (omgaan met) beperkingen en tegenslagen
Sinds: Ongeveer 12 jaar
Uren per week: Wisselend, gemiddeld vier uur per week, aan gedichten, uitgeven boeken, gastlessen en optredens voorbereiden en geven
Van je kwetsbaarheid je kracht maken
Steven Gerards begint zijn verhaal: “Op de basisschool was ik de enige met een beperking, maar als kind was dat geen probleem. Als puber werd ik wel geplaagd. Ze maakten grappen over me. ‘Praat ‘ns normaal’ zeiden ze, of ze deden mijn tik na.
Eerst dacht ik: wat doen ze? Daarna begreep ik het en werd ik boos. Ik nam alles mee in mijn hoofd en werd daardoor onzekerder. Eigenlijk ging ik mezélf pesten in mijn hoofd.
Ook wilde ik bijbaantjes, maar dat lukte niet. Soms hoor je niks of je krijgt een smoesje te horen: je past niet bij het bedrijf, we hebben geen vacatures ofzo. Je denkt soms: het ligt niet aan jou maar uiteindelijk beschuldig je jezelf dat je niet wordt aangenomen.
Later wilde ik ook wel naar de kroeg. Daar dachten ze dat ik dronken was, terwijl ik een evenwichtsprobleem heb en anders praat. Maar ze wilden er niets van horen. Ik sta altijd met 2-0 achter, zeg maar.
Toen mijn vader overleed aan alvleesklierkanker, wist ik nog niet goed wat er was gebeurd. Pas later stelde ik vragen. Niemand in de klas had een vader die overleden was. Dus niemand kon met mij ‘meepraten’. Dat maakte het gevoel van buiten de boot vallen nog sterker. Uiteindelijk zorgde alles bij elkaar voor een depressie.
Met risico nemen kom je veel verder en maakt het leven de moeite waard
Leren van je af te bijten
Vanaf mijn achttiende woonde ik een 24-uurshuis om zelfstandig te leren wonen. De begeleider vroeg me wat ik wilde. Ik wilde zelfverzekerder worden en ik vind het ook belangrijk om te vertellen wat je kunt doen aan pesten.
Je schaamt je vaak als je wordt gepest en dus vertel je het niet. ‘Vertel het wel’ is makkelijker gezegd dan gedaan. Want als je erover praat zijn gepeste mensen bang om het lachertje van de klas te worden. Je wordt een gesloten mens. Toch kun je leren van je af te bijten en niet in de slachtofferrol te vallen.
Ik wilde uiteindelijk gastlessen geven op scholen over hoe je moet omgaan met pesten. De begeleider van het 24-uurshuis hielp me met contacten leggen. En ik doe meer om mensen bewust te maken: ik schrijf ook gedichten en geef ze uit.”
Rappen als Enimen
“Mijn broer was Eminem-fan. Eminem rapte in het Engels. Ik luisterde naar zijn liedjes – ik begreep alleen de scheldwoorden. Maar zijn toon en boosheid verstond ik wel.
Op zijn videoclips zag ik beelden waar ik ook meer van wilde weten. Wat deed hij daar in die tuin met die schep? Daardoor wilde ik zijn songteksten in het Engels leren. Dat was voor mij nIet gemakkelijk, Eminem praat namelijk ook nog eens heel snel.
In onze buurt rapte ik ook af en toe. Er was een rapper in de wijk en die deed free style, uit je hoofd en heel snel. Tijdens het klooien met elkaar vroegen mijn buurtgenoten om het ook te doen, of anderen na te doen. En een keer ook op school rapte ik een gedicht over mijn vader. De woorden kwamen gewoon in mij op. De tekst zat verborgen in mij, heel diep vanbinnen.
Ik was boos op de wereld en op mensen die wat kunnen. Wat kon ik nu?
Die boosheid wilde ik weggooien, en bovendien wilde ik hetzelfde doen wat Eminem deed. Ik twijfelde aan mezelf of ik kon rappen.
Iedereen zei: je doet het goed. Maar ik vroeg me af of ze het echt meenden. Anderen maakte me in die tijd namelijk ook belachelijk met mijn stem. En eerlijk gezegd vond ik mijn slome stem ook niet passen bij mijn raps.
Ik wilde leren wie ik was en wat ik voor mensen kan betekenen
Vertel me wat jij wilt
Na de Mytylschool heb ik Mbo-1 gedaan en daarna ging ik naar Mbo-2 op het Florijn. Voor een stageplek bij een grote winkelketen werd ik afgewezen. Later bleek dat het door mijn stem en mijn beperking kwam. Ze zeggen dat wel lief, maar dat doet juist pijn. Alles wordt via een veilige route verteld, een omweg. Maar het komt neer op discriminatie. Dat voel ik best. Ik ging flabbergasted weg. Wat is nu echt en wat is nep? Wie liegt er nu? Dus ja, wat bedoelen mensen als ze zeggen dat je goed kan rappen?
Ondertussen kreeg ik les van mevrouw Margot Drents. Ze zei: ‘Weg met die boeken. Vertel me wat jullie willen. Een diploma is niet alles en bepaalt uiteindelijk je levensloop ook niet.’
We gingen schilderijen bekijken en films. Over beroemde mensen bijvoorbeeld, die een soort failures waren. Eminem kwam er ook in voor. Daar werd ik heel emotioneel van. Toen was er opeens die motivatie: ik moet doen wat hij doet en schijt hebben aan wat andere mensen van jou vinden. Ik zei tegen de juffrouw: ‘Dat ben ik. En ik ga een boek schrijven.’ Van het eerste boek kwam een tweede. Gedichten kwamen er later bij – eerst wist ik niet eens wat dichten inhield.
Niet binnen de lijntjes
Toen ik zestien was had ik iets naar een uitgever gebracht, dat was niet goed genoeg, het kwam niet door de ‘controle’. Het moest passen binnen hun lijntjes. Dat kon ik niet handelen.
Ik had andere belangen. Voor mij hoefde het niet netjes. Ik ben erg direct, gebruik scheldwoorden. Dat is een soort uitlaatklep, dat bén ik gewoon.
Ik heb het later in eigen beheer uitgegeven. Twee van de drie printshops waren te duur. Het is de derde geworden en ik heb vijftig boeken laten drukken. Die heb ik allemaal ook verkocht. Ik maak niet veel winst, maar ik kan daar steeds een volgend boek van laten drukken. Inmiddels zijn het er zeven.”
Waarin verschilt je vrijwillige inzet van je ‘gewone’ werk
“Groente en Fruit is mijn salaris en dat wordt aangevuld door een Wajong-uitkering. Ik werk er, zet dingen neer. Dit is compleet anders. Ik heb mijn hele leven al gehad dat mensen het één zeggen maar iets anders bedoelen. Ik zie dat. Dus ik vraag me af of het klopt wat ze zeggen. Ik heb altijd vragen in mijn hoofd gehad. Dat is belangrijk als je gedichten schrijft. Of als je iets wilt zeggen wat echt is, wat de waarheid is.”
De laatste jaren zie ik hoeveel mensen ik blij maak met vrijwilligerswerk
Doos chocolaatjes
Wajong heeft een grote impact op mijn leven. Je wordt dan aangenomen omdat de Wajong geld geeft aan een bedrijf. Dan krijgen ze meer geld dan wanneer ze een ‘normaal’ iemand aannemen. Daarnaast heb ik een stempel van zestig procent afgekeurd zijn. Maar ik wilde wel veertig uur aan de slag zijn, net als andere mensen.
Ik had dus veel vrije tijd en wilde mensen helpen, iets doen voor de maatschappij. Meer werken kan niet. Nu geef ik al acht jaar gastcolleges, als vrijwilliger. Ik krijg er af en toe iets voor, een doos chocolaatjes ofzo.
De laatste jaren zie ik hoeveel mensen ik blij maak met vrijwilligerswerk. Alles wordt ook duurder, vrijwilligers zijn daarom heel hard nodig. Verder kom ik er door dit alles te doen ook steeds meer achter wie ik ben.
Moederskindje
Wat zijn de tegenslagen die je hebt overwonnen?
“Toen ik achttien werd moest ik van mezelf uit huis. Ik was een moederskindje en vond het eng om van mijn moeder weg te gaan. Maar ik moest een nieuw leven beginnen om die depressie kwijt te raken. Dat is gelukt.
Ik had mijn tweede boek al gemaakt over pesten, en toch was het spannend om ook voor een klas te gaan staan. Ben ik wel de juiste persoon om van alles over pesten te vertellen? Maar ik wilde leren wie ik was en wat ik voor mensen kan betekenen. Ik moest van mezelf risico’s nemen. Dus ik heb die uitdaging genomen.
Kwetsbaar én krachtig
Van mijn gedichten twijfel ik altijd of ik ze moet uitbrengen of niet. Schrijven doe je alleen. Soms schrijf ik over vrienden of familie, zonder dat ze herkenbaar zijn. Alleen weten zij dat wel. Maar het zijn mijn diepste gevoelens.
Stel dat het slecht uitpakt? De gedichten zijn soms grof. Willen mensen dat lezen? Ik heb vooral angst of ik ook wel vrienden en familie meeneem en mij gedachtegang. Ik wil ze niet verliezen.
Andere mensen zeggen vaak dat ze het mooi vinden dat ik van mijn kwetsbare kant mijn power maak. Ik dacht dat kwetsbaar negatief was. Ik zie dat nu anders.
Hoe ik al die angsten, twijfels en mijn depressie steeds overwonnen heb? Je komt op een punt dat je geen keus hebt. Je hoofd raakt zo vol, dan heb je allemaal nachtmerries in je hoofd. Je voelt je gevangen en je weet dat je eruit wilt.
Vroeger was dat steeds overleven. Later wordt dat ‘leven’. En nu gaat dat allemaal nog gemakkelijker, maar het is iedere keer wel een struggle. Toen ik het podium opstapte in het Chassé Theater, bonkte mijn hart in mij
Met de Club van Steven laat hij zien dat iedereen, ongeacht zijn of haar beperkingen, een verschil kan maken.
Positieve energie
“Het leukste compliment is als de leraar zegt: ‘Ik heb deze kinderen nog nooit zo rustig gezien. Mij kost het twee uur om ze stil te krijgen en jou lukt het in een keer.’ Ik kreeg ook eens ‘n schriftje met alle leerlingen van groep 7 en 8, waarin stond hoe leuk en leerzaam ze de les vonden.
Verder werk ik ook bij MEE West-Brabant. Samen met iemand anders geef ik cursussen aan begeleiders dagbesteding bijvoorbeeld. Ik leg vooral simpel mijn verhaal uit. Hoe word je een goede begeleider voor die cliënten? Die mensen zeggen na afloop: ‘Hier heb ik veel van geleerd, zo heb ik het nog nooit gezien, ik ga dit in de praktijk brengen.” Ik krijg daar positieve energie van.”
Tips van Steven
Over vrijwilligerswerk: gewoon doen! Ga op je gevoel af. Het is heel belangrijk en het doet wat met je. Je komt met mensen in contact, en die nemen je voor de rest van hun leven mee. Ze weten altijd nog wie je bent en ze blijven je dankbaar.
Tegen mensen die gepest worden, zeg ik: ga eens kijken naar artiesten die gepest zijn en wat die hebben gedaan om van hun leven een succes te maken. Neem risico. Want met een risico nemen kom je veel verder en het maakt het leven de moeite waard!
Steven: Ik ben wie ik ben
De achtste dichtbundel van Steven komt uit in 2025. Boek kopen of meer over Steven Gerards weten?
